Verplichte AOV – Valkuilen en kansen

‘Op 1 januari 2025 moet de verplichte AOV in de wet verankerd zijn’, aldus Janthony. ‘Dat is een keiharde voorwaarde van de Europese Commissie. Halen we die datum niet, dan wordt een bedrag van 4,7 miljard uit het Coronaherstelfonds niet uitgekeerd. En zoals de zaken er nu voorstaan, wordt het nog een heikel punt om die datum te halen.’ Met de verplichte AOV willen de EU en de overheid onder meer schijnzelfstandigheid onder zzp’ers tegengaan en daarmee een stap zetten in het reguleren van de arbeidsmarkt.

Maatwerk moet mogelijk zijn

‘Een verplichte AOV is op zich een goede zaak’, vindt Walter. ‘Zzp’ers vervallen veel vaker dan andere werkenden in armoede. Vergis je niet, de armoede onder zzp’ers is echt groot. Daarnaast kampen we als maatschappij met het probleem dat meer dan een miljoen werkenden niet bijdragen aan het sociale stelsel. De vraag is alleen: moet het deze vorm hebben? Verplichting leidt tot een suboptimale oplossing. Maatwerk moet absoluut mogelijk zijn. Met een basisverzekering van de staat en met aanvullende producten vanuit de markt’. 

‘Er moet ook echt een opt-out mogelijkheid komen voor zelfstandigen die al verzekerd zijn met een volwaardige dekking’, aldus Marjol. ‘Dat is ondanks alles toch altijd nog een aanzienlijke groep. Anders gaan zzp’ers op zoek naar mogelijkheden om de wet te ontlopen. Dan gaan ze bijvoorbeeld verder als BV, omdat de verplichting niet geldt voor DGA’s.’ Daar gaat Walter niet in mee: ‘Het is nooit een oplossing om wetgeving te ontlopen.’

Risico’s voor de uitvoerbaarheid

Marjol ziet daarentegen meer beren op de weg. ‘8% premie verplicht voor jong en oud, dat noemen we solidariteit maar blijft een hoge premie voor een minimumdekking. Voor ouderen en personen in risicovolle beroepen is het gunstig. Voor jongeren en de minder risicovolle beroepen wat minder. Er moeten wel drempels in de wet zitten. Dus dat het niet te makkelijk is om in aanmerking te komen voor een uitkering. Maar het wordt makkelijker om je ziek te melden. Dat is een groot risico voor de uitvoerbaarheid van deze wet. Ondernemers zijn gewend altijd door te werken. Ziek, zwak of misselijk, het moet wel heel erg zijn om een zelfstandige in bed te houden. Dat kan veranderen met de verplichte AOV. De uitkering is 100% van het minimumloon en dat is voor sommigen veel. En sommige personen zijn momenteel al arbeidsongeschikt en werken wel noodgedwongen door. Dan is er direct een hausse aan ziekmeldingen zodra de wet er is. Hoe gaan we die allemaal verwerken. Dat is de grote vraag’

‘Er is ook best een grote groep die wel blij zal zijn met een verplichte AOV’, brengt Janthony in. ‘Dat zijn de ondernemers die zich wel willen verzekeren maar dat nu niet kunnen, bijvoorbeeld omdat ze niet geaccepteerd worden bij een verzekeraar. Of moeten kiezen voor een beperkte eindleeftijd. Maar ik wil nog even terugkomen op de uitvoerbaarheid. Want er zit natuurlijk ook een medisch component aan de verplichte AOV, om te bepalen wie in welke mate arbeidsongeschikt is. Dat moet dan ook wel uitgevoerd kunnen worden, maar wie moet dat gaan doen? Zoveel verzekeringsartsen zijn er nou ook weer niet – het UWV kampt nu al met een groot artsentekort.’ 

Verzekeraars moeten het UWV helpen

De verantwoordelijke demissionair minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid komt, naar verwachting, in het eerste kwartaal van 2024 met een internetraadpleging over de verplichte AOV. De panelleden zien unaniem nog veel haken en ogen, zeker nu de tijdsdruk voor invoering van de wet zo groot is. Over de onafhankelijkheid van de claimbeoordeling, over de verhouding tussen premiestelling en betaalbaarheid, en over de uitvoerbaarheid door de publieke diensten.

Walter pleit in dat opzicht voor een publiek-private samenwerking. ‘Het UWV krijgt uiteraard de wettelijke taak, maar zou die als een soort taakdelegatie kunnen uitbesteden aan de verzekeraar. Dat kan een oplossing zijn voor het capaciteitsprobleem en de algehele uitvoerbaarheid. Het is in elk geval een goede manier om elkaar te helpen.’ Opvallend is dat 70% van de aanwezigen in de zaal die mening deelt. Over de vraag of verzekeraars het UWV moeten helpen om hun taken beter te doen, antwoordt slechts een kwart van het publiek negatief.